اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان

تشخیص زودهنگام سرطان یکی از موثرترین راهکارها در کاهش مرگ ‌و میر و افزایش اثربخشی درمان است؛ شناسایی تومور در مراحل اولیه، امکان درمان ساده ‌تر و موفق ‌تر را فراهم می ‌سازد؛ در سال‌ های اخیر، با ارتقای روش ‌های تشخیصی و افزایش آگاهی عمومی، آمار بقای بیماران به ‌طور قابل توجهی بهبود یافته است.

برنامه ‌های تشخیص زودهنگام شامل دو محور اصلی هستند:

آموزش و اطلاع ‌رسانی درباره علائم هشداردهنده

غربالگری افراد فاقد علامت ولی در معرض خطر

تفاوت میان تشخیص زودهنگام و غربالگری:

معنای تشخیص زود هنگام این است که ما علائم هشدار دهنده سرطان را بدانیم تا اگر این علایم را در خود مشاهده کردیم به سرعت به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنیم.

اما معنی غربالگری این است که در افرادی که هیچ علامت هشدار دهنده‌ای برای سرطان ندارند، اما به دلیل شرایط جنسی (مثلاً سرطان پستان) یا سنی خاص (مثلا سن بالای ۵۰ سال در سرطان پستان) بالقوه در معرض سرطان هستند، اقدامات تشخیصی را انجام دهیم.

غربالگری به عنوان بخشی از برنامه تشخیص زودرس سرطان است و به معنی شناسایی بیماری احتمالی ناشناخته با استفاده از معاینه و آزمایش ‌های ساده در فردی است که هنوز علائم ندارد؛ بسیاری از سرطان ‌ها تنها با معاینه پزشکی و آزمایش ‌های تکمیلی تشخیص داده می ‌شوند که از جمله آنها سرطان ‌های پستان، دهانه رحم و روده بزرگ است.

معیارهای مناسب برای اجرای غربالگری:

برای آن‌ که غربالگری موثر واقع شود، باید شرایط زیر را دارا باشد:

روش انجام آن ساده و مقرون‌ به‌ صرفه باشد.

دارای حساسیت و اختصاصیت قابل قبول باشد.

امکان درمان مؤثر برای بیماری وجود داشته باشد.

منجر به افزایش طول عمر یا بهبود کیفیت زندگی گردد.

علائم هشدار دهنده عمومی سرطان:

شناسایی علائم زیر می ‌تواند در تشخیص زودهنگام انواع سرطان ‌ها مؤثر باشد:

تغییرات در خال ‌های پوستی

زخم‌ های بدون بهبودی

وجود توده در بدن

سرفه یا گرفتگی صدای طولانی ‌مدت

خونریزی غیرطبیعی (ادرار، مدفوع، واژن، نوک پستان)

کاهش وزن یا بی ‌اشتهایی بدون علت مشخص

علائم اختصاصی برخی سرطان ‌ها:

سرطان پستان

توده یا تغییر شکل پستان

پوست پرتقالی یا فرو رفتگی نوک پستان

ترشح خون ‌آلود از نوک پستان

توده در ناحیه زیر بغل

سرطان دهانه رحم

خونریزی غیرطبیعی زنانگی

ترشحات بدبو

درد هنگام نزدیکی

وجود توده شکمی یا درد پایدار

سرطان روده بزرگ

خونریزی گوارشی تحتانی

یبوست یا اسهال طولانی‌مدت

کاهش وزن شدید همراه با علائم گوارشی

لازم است هم بیمار و هم ارائه دهندگان مراقبت‌ های بهداشتی به اهمیت تشخیص زودهنگام و انجام فعالیت‌ های غربالگری سرطان پایبند باشند که منجر به بهبود نتیجه و کاهش اتلاف منابع می شود.

در یک برنامه کنترل سرطان ملی، بعد از غربالگری، افراد تشخیص داده شده تحت درمان مناسب قرار می ‌گیرند.

«فاطمه رحمانی پور» کارشناس آموزش و ارتقاء سلامت، شبکه بهداشت و درمان شهرستان بختگان